W erze powszechnej cyfryzacji i eskalacji cyberzagrożeń, instytucje finansowe stoją w obliczu rosnącej presji na zapewnienie ciągłości działania, ochronę danych konsumentów i utrzymanie zaufania nawet w przypadku poważnych zakłóceń. Aby sprostać tym wyzwaniom, Unia Europejska wprowadziła Digital Operational Resilience Act (DORA). Ustanawiając nowe standardy zarządzania ryzykiem ICT, odporności operacyjnej i nadzoru nad dostawcami zewnętrznymi, a także wdrażając ustrukturyzowane wymagania testowe, takie jak testy penetracyjne oparte na zagrożeniach (TLPT), DORA stanowi przełomowy wysiłek regulacyjny mający na celu wzmocnienie cyberbezpieczeństwa całego sektora finansowego. Niniejszy artykuł zawiera kompleksowy przegląd DORA, szczegółowo opisując jego cele, wymagania, harmonogramy i kluczowe strategie, takie jak TLPT i red teaming. Od ram zgłaszania incydentów po nadzór nad dostawcami i ciągłe monitorowanie, dowiesz się, jak dostosować się do szybko zmieniającego się krajobrazu cybernetycznego, osiągnąć zgodność do końca 2024 r. i zapewnić długoterminową odporność.
Czym jest DORA i dlaczego ma kluczowe znaczenie?
Definiowanie DORA:
Ustawa o cyfrowej odporności operacyjnej (DORA) jest kluczowym elementem unijnego pakietu finansów cyfrowych, którego celem jest zapewnienie, że instytucje finansowe – banki, firmy ubezpieczeniowe, firmy inwestycyjne, dostawcy usług płatniczych i inne – są w pełni przygotowane na zakłócenia operacyjne na dużą skalę wynikające z incydentów cybernetycznych. DORA tworzy ujednolicone i usprawnione ramy regulacyjne, które harmonizują standardy odporności operacyjnej w całym sektorze finansowym UE.
Dlaczego DORA ma znaczenie:
Rosnąca zależność sektora finansowego od platform cyfrowych, usług w chmurze i wzajemnie połączonych łańcuchów dostaw zwiększyła powierzchnię zagrożeń. DORA reaguje na to poprzez wprowadzenie bardziej rygorystycznych wymogów w zakresie zarządzania ryzykiem ICT, zgłaszania incydentów, metod testowania bezpieczeństwa, takich jak TLPT, oraz nadzoru nad dostawcami. Środki te zapewniają, że sektor może wytrzymać cyberataki, szybko odzyskać siły po zakłóceniach oraz utrzymać zaufanie konsumentów i stabilność finansową.
Kluczowe terminy:
Faza wdrażania DORA jest już w toku, a pełna zgodność jest wymagana do końca 2024 roku. Harmonogram ten daje instytucjom finansowym możliwość zbudowania lub ulepszenia swoich ram cyberbezpieczeństwa, poprawy szkolenia personelu, inwestowania w odpowiednie technologie oraz opracowania solidnych protokołów testowania i zarządzania ryzykiem dostosowanych do mandatów DORA.
Podstawowe elementy i cele DORA
Podejście regulacyjne DORA opiera się na pięciu kluczowych filarach:
- Kompleksowe zarządzanie ryzykiem ICT: Instytucje finansowe muszą ustanowić ramy zarządzania ryzykiem ICT zintegrowane z ogólnymi strategiami ryzyka przedsiębiorstwa. Kierownictwo wyższego szczebla i zarząd są odpowiedzialni za decyzje związane z apetytem na ryzyko ICT i muszą zapewnić ciągłe doskonalenie kontroli ryzyka i środków odporności.
- Zgłaszanie incydentów i zarządzanie nimi: Instytucje są zobowiązane do definiowania, klasyfikowania i zgłaszania istotnych incydentów związanych z ICT właściwym organom krajowym (NCA). Standaryzowane protokoły raportowania umożliwiają organom regulacyjnym i uczestnikom rynku szybką identyfikację ryzyka systemowego, koordynację odpowiednich reakcji i zwiększenie odporności całego sektora.
- Testy penetracyjne oparte na zagrożeniach (TLPT) i testy odporności operacyjnej: DORA ustanawia rygorystyczne standardy testowania odporności, w tym oceny podatności, testów penetracyjnych i TLPT. Testy penetracyjne oparte na zagrożeniach są kluczowym elementem, ponieważ symulują realistyczne, oparte na danych wywiadowczych cyberataki dostosowane do znanych taktyk, technik i procedur podmiotów stanowiących zagrożenie. TLPT zapewnia, że scenariusze testowe nie są przypadkowe, ale oparte na rzeczywistych danych wywiadowczych dotyczących zagrożeń, zapewniając dokładniejszą ocenę tego, jak dobrze mechanizmy obronne instytucji sprawdziłyby się w prawdziwym scenariuszu ataku. Testy TLPT, w tym ćwiczenia red teaming, są przeprowadzane co najmniej raz na trzy lata dla wyznaczonych znaczących instytucji. Testy te wykraczają poza jednorazowe oceny, osadzając ciągłe doskonalenie odporności w planowaniu strategicznym i działaniach operacyjnych.
- Zarządzanie i nadzór nad zewnętrznymi dostawcami ICT: Podmioty finansowe muszą dokładnie identyfikować i zarządzać ryzykiem w swoich łańcuchach dostaw ICT. Krytyczni dostawcy zewnętrzni mogą podlegać bezpośredniemu nadzorowi regulacyjnemu na poziomie UE, zapewniając, że zewnętrzne zależności nie staną się słabymi ogniwami w solidnym cyberbezpieczeństwie.
- Wymiana informacji i współpraca w całym sektorze: DORA zachęca do dzielenia się informacjami, wymiany informacji o zagrożeniach i wspólnych strategii obronnych w całym sektorze finansowym. Budując jednolity front, instytucje wspólnie podnoszą poprzeczkę w zakresie cyberbezpieczeństwa, korzystając ze zbiorowej wiedzy i zmniejszając ryzyko pojedynczych słabości.
Znaczenie testów penetracyjnych opartych na zagrożeniach (TLPT)
Co to jest TLPT?
Testy penetracyjne oparte na zagrożeniach wykraczają poza tradycyjne, ogólne testy penetracyjne. Są one oparte na rzeczywistych danych wywiadowczych dotyczących zagrożeń, koncentrując się na konkretnych taktykach, technikach i procedurach (TTP) stosowanych przez cyberprzestępców. Celem jest naśladowanie zachowań rzeczywistych aktorów zagrożeń atakujących środowisko instytucji finansowej.
TLPT Under DORA:
Zgodnie z DORA, znaczące podmioty finansowe są zobowiązane do przeprowadzania TLPT co najmniej raz na trzy lata. Kluczowe aspekty obejmują:
- Realistyczne scenariusze ataków: Testy symulują zagrożenia obecnie obserwowane w cyberprzestrzeni, oferując wiarygodne wyzwanie dla obrony instytucji.
- Ocena czynników technicznych i ludzkich: TLPT może obejmować inżynierię społeczną, symulacje zagrożeń wewnętrznych i inne wyrafinowane wektory ataku.
- Zorganizowane raportowanie i ciągłe doskonalenie: Wyniki ćwiczeń TLPT obejmują szczegółowe analizy i zalecane działania naprawcze. Wyciągnięte wnioski są włączane z powrotem do ram bezpieczeństwa, zapewniając ciągłą ewolucję i doskonalenie instytucji.
Uzupełnienie TLPT o Red Teaming i Blue Teaming:
Zespoły czerwone naśladują atakujących, podczas gdy zespoły niebieskie koncentrują się na obronie – monitorowaniu sieci, analizowaniu podejrzanej aktywności i reagowaniu na incydenty. Fioletowy zespół obejmuje współpracę i dzielenie się wiedzą między czerwonymi i niebieskimi zespołami, przyspieszając ulepszenia i napędzając bardziej skuteczne środki kontroli. TLPT często obejmuje zarówno czerwone, jak i fioletowe elementy zespołu, zapewniając nie tylko identyfikację luk w zabezpieczeniach, ale także doskonalenie zdolności obronnych w świetle rzeczywistych taktyk przeciwników.
Zarządzanie, odpowiedzialność i ciągłe doskonalenie
Zaangażowanie kierownictwa wyższego szczebla:
DORA nakłada na organ zarządzający odpowiedzialność za strategie i decyzje związane z zarządzaniem ryzykiem ICT. Muszą oni być na bieżąco informowani o zmieniających się zagrożeniach, zatwierdzać budżet bezpieczeństwa ICT, zapewniać wdrożenie niezbędnych polityk i promować kulturę, w której bezpieczeństwo jest obowiązkiem każdego.
Wskaźniki i bieżąca ocena:
DORA nie jest ramą typu “ustaw i zapomnij”. Instytucje muszą zdefiniować i śledzić odpowiednie wskaźniki, aby monitorować swój stan cyberbezpieczeństwa, dostosowywać kontrole i szybko eliminować nowo zidentyfikowane słabości. Regularne ćwiczenia TLPT, skanowanie podatności i audyty kontrolne wpisują się w cykl ciągłego doskonalenia.
Współzależność z innymi przepisami UE:
DORA uzupełnia inne ramy prawne UE, takie jak dyrektywa w sprawie bezpieczeństwa sieci i informacji (NIS2) oraz ogólne rozporządzenie o ochronie danych (RODO). Instytucje muszą dostosować swoje strategie zgodności i zapewnić, że wszystkie odpowiednie przepisy zostaną włączone do ujednoliconego, spójnego podejścia do cyberbezpieczeństwa.
Praktyczne kroki do wdrożenia
1. Inwestycje w talenty i technologie:
Spełnienie wymagań DORA może wymagać inwestycji w zaawansowane platformy analizy zagrożeń, rozwiązania do ciągłego monitorowania i narzędzia do orkiestracji zabezpieczeń. Rekrutacja wykwalifikowanych specjalistów ds. cyberbezpieczeństwa i szkolenie obecnych pracowników mają kluczowe znaczenie dla utrzymania wysokiego poziomu odporności operacyjnej.
2. Rygorystyczne zarządzanie ryzykiem dostawców i stron trzecich:
Instytucje finansowe muszą mapować swoje łańcuchy dostaw, przeprowadzać analizę due diligence dostawców ICT i negocjować umowy, które nakazują zgodność z DORA. Niezbędne jest ciągłe monitorowanie ryzyka i wydajności dostawców.
3. Zorganizowana obsługa i raportowanie incydentów:
Przejrzyste plany reagowania na incydenty, znormalizowane systemy klasyfikacji i niezawodne procedury raportowania pomagają złagodzić skutki naruszeń. Regularne ćwiczenia, ćwiczenia praktyczne i scenariusze TLPT wzmacniają te możliwości.
4. Tworzenie mapy drogowej zgodności z DORA:
Opracowanie planu działania krok po kroku w celu zapewnienia zgodności, w tym harmonogramów, przydziałów zasobów i harmonogramów testów (dla TLPT, red teaming itp.), zapewnia, że organizacje pozostaną na dobrej drodze i osiągną pełną zgodność przed końcem 2024 roku.
Szkolenia i usługi wsparcia
Podnoszenie kwalifikacji pracowników:
Zrozumienie i przestrzeganie DORA nie ogranicza się do zespołów IT. Pracownicy pierwszej linii, kadra zarządzająca i partnerzy zewnętrzni powinni przejść dedykowane szkolenie. Kursy e-learningowe, certyfikowane programy edukacyjne DORA i warsztaty pomagają budować świadomość i zwiększać ogólną higienę bezpieczeństwa.
Zewnętrzne doradztwo i konsulting:
Wyspecjalizowane usługi konsultingowe mogą poprowadzić podmioty finansowe przez zawiłości DORA. Doradcy mogą pomóc w ocenie ryzyka, ramach zarządzania, metodologii testowania i wyborze narzędzi technologicznych, usprawniając ścieżkę do zgodności.
Usługi doradcze i konsultingowe:
Konsultanci-eksperci mogą przeprowadzić instytucje przez złożoność DORA. Doradcy pomagają w ocenach ryzyka, strukturach zarządzania, metodologii TLPT, wyborze platform technologicznych i udoskonalaniu strategii reagowania na incydenty.
Wnioski
Ustawa Digital Operational Resilience Act (DORA) zmienia sposób, w jaki europejskie instytucje finansowe podchodzą do kwestii cyberbezpieczeństwa i odporności operacyjnej. Nakazując silne zarządzanie ryzykiem ICT, rygorystyczne raportowanie incydentów, solidny nadzór stron trzecich i ciągłe testowanie za pomocą metod takich jak testy penetracyjne oparte na zagrożeniach, DORA wyznacza poprzeczkę dla bezpiecznego, stabilnego i godnego zaufania konsumentów ekosystemu finansowego. Zgodność z wymogami DORA nie jest zwykłym polem wyboru. Oferuje ona możliwość podniesienia dojrzałości bezpieczeństwa instytucji, wspierania kultury ciągłego doskonalenia i pozycjonowania organizacji w czołówce innowacji i odporności w erze cyfrowej.